Đà Lạt được ghi nhận hình thành từ năm 1893 khi bác sỹ Alexandre Yersin đặt chân lên cao nguyên Lâm Viên và từ đó ông có đề xuất hết sức thuyết phục khi Paul Doumer – Toàn quyền Đông Dương đòi hỏi tìm một địa điểm vùng cao để xây dựng nơi nghỉ dưỡng lúc bấy giờ. Từ đó, thành phố Đà Lạt dần dần hình thành và trở thành trung tâm nghỉ dưỡng khu vực Đông Dương, đến nay Đà Lạt trở thành trung tâm du lịch quốc gia và quốc tế.
Đà Lạt có điều kiện về cảnh quan thiên nhiên, cảnh quan kiến trúc, khí hậu và con người Đà Lạt tạo nên sự riêng có đối với du lịch Đà Lạt. Chính vì được thiên nhiên ban tặng cho nhiều yếu tố tự nhiên, đã tạo cho Đà Lạt luôn có cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, có kiến trúc cảnh quan độc đáo, có sự hội tụ cư dân nhiều vùng miền trong cả nước đã tạo nên phong cách của người Đà Lạt: Hiền hòa, Thanh lịch, Mến khách. Đà Lạt có địa hình dốc thoải kết hợp với rừng thông đặc hữu và thời tiết ôn hòa do đó có môi trường sinh thái trong lành. Đà Lạt là một trong những thành phố trên thế giới ít bị tổn thương do biến đổi khí hậu, vì vậy Đà Lạt có thể khai thác du lịch quanh năm mà không phải thành phố nào cũng có được. Đà Lạt được mệnh danh là thành phố ngàn hoa bởi quanh năm Đà Lạt lúc nào cũng có hoa khoe sắc; đặc biệt có hai loài hoa được xem như là chỉ thị thời tiết của Đà Lạt, bởi khi hai loại hoa đó nở thì biết thời tiết Đà Lạt vào mùa nào. Nếu như xem hoa Phượng Tím nở rộ là thời điểm vào đầu mùa mưa ở Đà Lạt thì hoa Dã Qùy nở là báo hiệu đầu mùa khô ở thành phố Đà Lạt.
Hoa Dã Qùy trên thế giới
Hoa Dã Qùy trên thế giới được biết đến với tên Hướng Dương Mexico có tên khoa học là Tithonia digifolia là một loài thực vật trong họ Cúc, ban đầu được thuần hóa ở Mexico và lan rộng đến các vùng khác của Trung và Nam Mỹ và phía bắc vào Hoa Kỳ.Nó đã được đưa đến các vùng của Châu Phi và Châu Á như một loài cây cảnh và đã trở thành một loài cỏ dại xâm lấn và lây lan rộng rãi. Dã Qùy được tìm thấy nhiều nhất ở những khu vực có độ cao từ 550m đến 1950m. Dã Qùy thường được tìm thấy rải rác giữa các con sông và ven đường ở châu Á và châu Mỹ Latinh. Trên thế giới, tùy theo mỗi quốc gia có tên gọi khác nhau: gọi là kembang bulan (tiếng Indonesia và tiếng Java), jalacate (tiếng Tây Ban Nha), buatong (tiếng Thái) và Dã Quỳ (tiếng Việt), gọi hoa Tithonia Hmifolia ở phía nam Ấn Độ; ở Nhật Bản vào cuối thời Minh Trị, Dã Qùy được nhập khẩu làm cây cảnh, mặc dù hiếm khi được trồng ở đó, cũng có câu chuyện về loài được Nitobe Inazo du nhập vào Nhật Bản, do đó có tên tiếng Nhật là hoa cúc Nitobe (ニ ト ベ ギ ク; Nitobegiku). Ở Đài Loan, Dã Qùy còn được bán ở các chợ thuốc thảo dược. Dã Qùy là hoa đặc trưng của tỉnh của tỉnh Mae Hong Son, Thái Lan; tại cao nguyên Bolaven ở nam Lào hoa Dã Qùy phát triển tự nhiên, tạo thành những cánh đồng đồng loạt vào tháng 11 hoa nở vàng hàng chục ha.
Hoa Dã Qùy ở Việt Nam và tỉnh Lâm Đồng
Tại Việt Nam, Dã Quỳ đã được người Pháp đưa vào trồng trong đồn điền ở các tỉnh Tây Nguyên mà khởi nguồn đầu tiên nhất là ở tỉnh Lâm Đồng vào thập niên 30. Dã Qùy được các chủ đồn điền người Pháp trồng đầu tiên các đồn điền cà phê, chè ở Cầu Đất, Đà Lạt; đồn điền cà phê Phi Vàng ở Đơn Dương; các đồn điền cà phê ở Đức Trọng, các đồn điền cà phê Phú Sơn, Lâm Hà, các đồn điền chè ở Di Linh, Bảo Lộc và Bảo Lâm và một số đồn điền chè ở Kon Tum và Gia Lai. Thân Dã Quỳ chứa khoảng 1,76% N, 0,82% P, 3,92% K và Ca, Mg… do đó các chủ đồn điền người Pháp trồng chủ yếu ủ làm phân xanh bón cho các đồn điền cà phê, chè và làm đường ranh phân lô các đồn điền cây công nghiệp, ngoài ra có thể trồng có kiểm soát làm cây cảnh quan nơi công sở. Do đặc điểm sinh lý cây Dã Qùy hạt dễ phát tán nhờ gió, cây có sức sống mãnh liệt, tái sinh nhanh từ thân và rễ do vậy hiện nay Dã Qùy không chỉ chiếm lĩnh các nơi hoang dại ở khắp Tây nguyên mà còn một số tỉnh phía bắc. Nhờ đặc điểm hoa nở tập trung và có màu vàng rực rỡ nên đã quyến rũ nhiều du khách vào mùa hoa nở đến chụp hình và tả cảnh, làm thơ và cái tên Dã Quỳ đã xuất hiện từ thập niên 1970, song đến nay vẫn còn nhiều điều bí ẩn chưa rõ vì lý do gì mà loại hoa này có rất nhiều tên so với các loài hoa khác, song theo tác giả có lẽ do loài hoa này có sức sống mãnh liệt, hoa nở màu vàng đặc trưng và thời gian nở kéo dài, khiến tạo nhiều cảm xúc cho nhiều người, do đó mà Dã Qùy có nhiều tên: Dã Quỳ, Cúc Quỳ, Sơn Quỳ, Quỳ Dại, Hướng Dương Mexico, Cúc Nitobe, Hướng Dương Dại. Ở Việt Nam Dã Quỳ thường ra hoa vào khoảng giữa quý IV ( tháng 10 -11) hoa nở vàng rực cả triền đồi, ở các quốc lộ, quanh đường đi nông thôn, vùng ven đô thị và xen kẽ các bờ lô tạo cảnh quan nông thôn hấp dẫn.
Nhờ đặc điểm sinh lý đầy thú vị, hoa Dã Qùy nở vào đầu mùa khô khi khí trời se lạnh, thời tiết vào mùa này sắp hết mưa và không khí chuẩn bị đón chào năm mới, do đó mùa hoa Dã Qùy ở Đà Lạt có ý nghĩa khác biệt nhiều nơi khác trong cả nước. Vào thời điểm giữa tháng cuối tháng 10 đến tháng 12, Đà Lạt và vùng phụ cận sẽ xuất hiện hàng chục điểm hoa Dã Qùy nở rộ ở ven các quốc lộ 20, 27, 28B và các xã Tà Nung, Xuân Trường, Xuân Thọ ở Đà Lạt sẽ là cơ hội diệu kỳ cho du khách tham quan, chụp ảnh check- in; đặc biệt ở cung đường khoảng 1/3 đoạn cao tốc theo hướng về Đà Lạt đến mùa hoa nở vàng rực cả sườn đồi xen lẫn với những cánh rừng thông xanh ngát như những bức trang thủy mặc vô cùng ấn tượng cho du khách thập phương trước khi vào Đà Lạt.
Hình 1: Mùa hoa Dã Qùy năm 2021 khoe sắc tại cao tốc Liên Khương – Đà Lạt
Mùa Dã Qùy năm 2021 Đà Lạt có nhiều sự khác biệt chưa từng có trong quá khứ
Như đã phân tích nêu trên mùa hoa Dã Qùy báo hiệu bước vào mùa khô ở Đà Lạt, nhờ có màu sắc hấp dẫn và luôn tạo sự thu hút không chỉ người dân địa phương mà còn đối với du khách thập phương thư giãn những ngày cuối tuần đi ngắm hoa và tham quan, nghỉ dưỡng ở Đà Lạt; tuy nhiên Mùa Dã Qùy năm 2021 Đà Lạt có nhiều khác biệt so với quá khứ, thậm chí có nhiều sự khác biệt chưa từng có và chưa có bao giờ, thể hiện 10 sự khác biệt sau đây:
+ Lần đầu tiên thành phố Đà Lạt cùng một lúc mở rộng nhiều nút giao thông và đường nội thị tạo không gian thông thoáng nhất từ lúc hình thành và phát triển Đà Lạt đến nay. Hiện nay thành phố Đà Lạt đang triễn khai các thủ tục đầu tư theo quy định công trình khẩn cấp để thi công mở rộng các nút giao: dự án ngã tư Hoàng Văn Thụ; dự án nút giao chợ Phan Chu Trinh; dự án mở rộng nút giao ngã Năm Đại học Đà Lạt; dự án ngã Ba đường Đào Duy Từ – đường Trần Phú – đường Bà Triệu; dự án mở rộng nút giao đường Bà Huyện Thanh Quan – đường Hùng Vương; dự án mở rộng đường Trần Phú xứng tầm của trục di sản Đông –Tây; dự án mở rộng đường Đankia từ Phước Thành đến cầu Lạc Dương lớn nhất từ lúc hình thành huyện Lạc Dương đến nay (năm 1979); đặc biệt dự án mở rộng ngã tư Kim Cúc (đường Trần Hưng Đạo – đường Hùng Vương và đường 3/4 – đường Hồ Tùng Mậu; đây là nút giao luôn kẹt xe vào mùa cao điểm, nay dự án mở rộng không gian phía Đài PTTH Lâm Đồng và Qũy Bảo vệ và Phát triển rừng Lâm Đồng tạo ngã tư lớn nhất trong lịch sử hình thành và phát triển Đà Lạt, việc mở rộng đã tạo một không gian thoáng đãng, khi du khách đi quãng đường xa mệt mỏi, vừa khi đến nút giao của ngõ phía nam Đà Lạt, du khách sẽ nhìn thấy phía bắc Đà Lạt là dãy núi Langbiang huyền thoại như chào đó du khách từ bao giờ, giúp cho du khách có cảm giác nhẹ nhàng, tâm hồn luôn lâng lâng khó tả; tất cả các dự án mở rộng các nút giao sẽ hoàn thành trong tháng 11/2021. Có thể nói đây là lần đầu tiên thành phố Đà Lạt mở rộng các nút giao và các tuyến đường nội thị có quy mô lớn nhất từ trước đến nay để chống ùn tắt giao thông, sẽ góp phần làm hài lòng du khách, để Đà Lạt tiếp tục đón nhiều du khách hơn nữa trong tương lai.
Hình 2: Công trường nút giao ngã tư Kim Cúc, cửa ngõ phía nam trung tâm thành phố Đà Lạt khi du khách vào sẽ thấy tổng thể núi Langbiang về hướng bắc
Hình 3: Công trường nút giao ngã Năm Đại học Đà Lạt, một trong những nút giao luôn kẹt xe kéo dài vào mùa cao điểm du lịch Đà Lạt
+ Trong quá khứ Đà Lạt không có đèn tín hiệu giao thông, song trước yêu cầu phát triển đô thị, đón số lượng du khách ngày càng nhiều và khắc phục ùn tắt giao thông mùa Dã Qùy năm 2021 Đà Lạt sẽ có đèn tín hiệu giao thông;
Hình 4: Cột đèn tín hiệu giao thông ở Ngã Tư Hoàng Văn Thụ
+ Mùa Dã Qùy năm 2021 du khách đến Đà Lạt không chỉ ngắm hoa, chụp ảnh hoa Dã Qùy như mọi năm trước mà còn ngắm nhìn và chụp ảnh các tuabin điện gió tại Cầu Đất, xã Xuân Trường, Đà Lạt; đây là dự án điện gió với công nghệ hiện đại không chỉ đầu tiên ở tỉnh Lâm Đồng mà còn một trong những dự án đầu tiên ở Tây Nguyên;
Hình 5: Dự án nhà máy điện gió do công ty cổ phần năng lượng tái tạo Đại Dương làm chủ đầu tư
+ Lần đầu tiên mùa hoa Dã Qùy nở đẹp rực rỡ chào đó du khách thập phương, nhưng do đại dịch Covid-19 nên ít bóng du khách tham quan và check- in cùng mùa hoa khoe sắc vàng rực rỡ hòa quyện với cảnh quan lãng mạn như mùa Dã Qùy những năm trước;
+ Mùa Dã Qùy 2021 người dân Lâm Đồng nói chung và người dân Đà Lạt nói riêng bị tổn thương quá nhiều về sức khỏe, tinh thần và kinh tế do đại dịch Covid-19 gây ra; tính đến 07 giờ sáng ngày 23/10/2021 toàn tỉnh Lâm Đồng có 473 ca nhiễm, riêng ở thành phố Đà Lạt có 248 ca nhiễm, chiếm 52,4%;
+ Mùa Dã Qùy chưa có tiền lệ mà tỉnh Lâm Đồng tổ chức đón hàng ngàn người dân ở khắp các tỉnh phía nam (chủ yếu tại thành phố Hồ Chí Minh) về lại quê hương Lâm Đồng với đối tượng là thai phụ, người lớn và trẻ em đi cùng bằng phương tiện 03 chuyến máy bay của hãng hàng không Bamboo Airways do Công ty Cổ phần Tập đoàn FLC tài trợ và phương tiện đường bộ về là 550 người; tổ chức đón số người già, đau yếu và trẻ em do Tập đoàn Phương Trang tài trợ hàng trăm chuyến xe đón về là 2.138 người, trong đó công dân Đà Lạt là 337 người về đoàn tụ với gia đình, nghỉ dưỡng và hưởng thụ bầu không khí trong lành sau nhiều tháng luôn lo lắng về an toàn sức khỏe, tính mạng và cạn kiệt tài chính;
Hình 6: Tập đoàn Phương Trang đưa công dân Đà Lạt từ thành phố Hồ Chí minh về vào lúc 15 giờ ngày 09/10/2021
+ Mùa Dã Qùy mà du khách đến không tính hàng triệu, hàng triệu người như mọi năm trước đó, mà mùa Dã Qùy năm 2021 du khách chỉ đếm từng người và luôn được chính quyền địa phương giám sát khi đến Đà Lạt, tất cả điều đó cũng vì sự an toàn sức khỏe cho cộng đồng và chia sẻ của du khách;
+ Khác với những mùa hoa Dã Qùy những năm trước mùa hoa Dã Qùy cũng trùng vào thời điểm có hàng ngàn ha hoa đua nhau khoe sắc, nhưng mùa Dã Qùy năm 2021 diện tích hoa và sản lượng hoa giảm đột ngột so với năm trước đó chưa từng có bao giờ;
+ Mùa hoa Dã Qùy mà hàng chục ngàn phòng nghỉ ở khách sạn và hàng ngàn homstay vắng khách, tất cả luôn ở trạng thái mong chờ du lịch phục hồi để đón khách như những mùa Dã Qùy những năm trước đó;
+ Tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức qua 08 kỳ festiaval hoa Đà Lạt, theo thường lệ kế hoạch Festiaval hoa lần thứ IX sẽ được tổ chức kéo dài từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2021; tuy nhiên, trước tình hình diễn biến phức tạp dịch Covid-19 do đó Tỉnh ủy Lâm Đồng đã quyết định dừng tổ chức Festiaval hoa lần thứ IX năm 2021.
Qua phân tích nêu trên cho thấy, mùa hoa Dã Qùy có ý nghĩa đặc biệt với thành phố ngàn hoa, song mùa hoa Dã Qùy năm 2021 có nhiều sự khác biệt so với quá khứ, hơn nữa nhiều sự khác biệt đó chưa từng có bao giờ. Có lẽ những sự khác biệt so với quá khứ không chỉ đối với người dân Đà Lạt mà còn đối với du khách thập phương, từ đó xem mùa hoa Dã Qùy năm 2021 ở Đà Lạt là mùa hoa Dã Qùy đáng nhớ: bởi lẽ một mùa hoa Dã Qùy được chỉnh trang đô thị quy mô lớn nhất từ trước đến nay, nhiều công nghệ thông minh và sáng tạo được ứng dụng vào quản trị đô thị và phát triển kinh tế xanh; một mùa hoa Dã Qùy mà thành phố ngàn hoa, thiên đường du lịch bị đứt gãy vô phương; người dân luôn lo lắng về an toàn sức khỏe, tính mạng và tinh thần; một mùa Dã Qùy mà tất cả mọi người dân và du khách luôn mong rằng kiểm soát dịch Covid-19 trong thời gian sớm nhất để phục hồi kinh tế, với kỳ vọng những mùa Dã Qùy năm sau luôn an lành; thật sự để mùa Dã Qùy luôn ý nghĩa, hoa khoe sắc vàng rực rỡ để cho công dân Đà Lạt và du khách thập phương có cảm giác hưởng trọn thời gian và không gian với thành phố ngàn hoa; khám phá thiên đường du lịch, thiên đường tình yêu và thiên đường nông nghiệp
Phạm S P. Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng